Je kent het vast wel: het is al ver na middernacht, je bent moe tot op het bot, maar toch blijf je maar door je telefoon scrollen. Misschien op TikTok, Instagram of Netflix, terwijl je eigenlijk allang in bed had moeten liggen. Dit fenomeen heet ‘bedtime procrastination’, oftewel het uitstellen van je bedtijd zonder dat je er een goede reden voor hebt. Het is een groeiend psychologisch syndroom dat steeds meer mensen over de hele wereld treft, vooral nu smartphones en binge-watchen zo populair zijn.
Bedtime procrastination werd in 2014 voor het eerst onderzocht door Dr. Floor Kroese en haar team. Ze ontdekten dat mensen vaak bewust hun slaap uitstellen, ook al weten ze dat ze er de volgende dag spijt van krijgen. Het vreemde is dat het niet gaat om een gebrek aan vermoeidheid; je bent moe, je weet dat je moet slapen, maar toch blijf je hangen. Waarom? Omdat je ergens het gevoel hebt dat je zelf even de controle wilt hebben over je tijd, een soort persoonlijke vrijheid, ook al gaat dat ten koste van je nachtrust.
Een interessante ontwikkeling binnen dit fenomeen is de term ‘revenge bedtime procrastination’, oftewel ‘wraak op de bedtijd’. Deze trend werd vooral bekend in China tijdens de coronajaren van 2020. Veel werknemers voelden zich opgebrand en hadden overdag geen tijd meer voor zichzelf door lange werkdagen en strakke schema’s. ’s Nachts bleven ze dan maar bewust laat op om op die manier toch een moment voor zichzelf te creëren. Het was een kleine rebellie tegen de dag die hen opslokte. De ‘wraak’ was niet gericht op iemand, maar op het gevoel dat de dag hen hun eigen tijd had afgenomen.
Toch is deze wraak op de bedtijd niet zonder gevolgen. Wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat het uitstellen van je slaap en het structureel te weinig slapen ernstige gevolgen kan hebben. Je slaapt simpelweg minder uren, waardoor je lichaam en geest onvoldoende kunnen herstellen. Dat leidt tot concentratieproblemen en slechtere besluitvorming overdag. Het is niet zomaar dat je na een nacht slecht slapen dingen vergeet of fouten maakt.
Ook je humeur wordt er flink door beïnvloed. Mensen die te weinig slapen hebben vaker last van prikkelbaarheid en stemmingswisselingen. Ze kunnen sneller boos worden of zich verdrietig voelen zonder duidelijke reden. Daarnaast zijn de lichamelijke gevolgen ook niet mis. Te weinig slaap verhoogt het risico op hart- en vaatziekten en zorgt ervoor dat je immuunsysteem minder goed werkt. Dit maakt je vatbaarder voor ziektes.
Wat kun je hieraan doen? Experts benadrukken dat het herstellen van controle over je slaapritme cruciaal is. Dat begint met het opbouwen van een vaste routine rondom het naar bed gaan. Probeer elke avond rond dezelfde tijd te gaan slapen, zodat je lichaam went aan een ritme. Het helpt ook enorm om minstens een uur voor het slapen gaan je schermen uit te zetten. Het blauwe licht van telefoons en laptops verstoort namelijk de aanmaak van melatonine, het slaaphormoon dat je nodig hebt om moe te worden.
Verder is het belangrijk om je emotionele behoeftes overdag aan te pakken. Het uitstellen van slaap ontstaat vaak doordat je overdag niet voldoende tijd neemt om tot jezelf te komen, om te ontspannen of plezier te maken. Door bewust momenten voor jezelf in te plannen, verklein je de kans dat je ’s nachts alsnog die verloren tijd probeert terug te pakken door te blijven scrollen.
Dus de volgende keer dat je jezelf hoort zeggen: “Nog één aflevering dan,” of “Ik verdien dit scrollmomentje wel,” bedenk dan dat je lichaam morgenochtend waarschijnlijk anders denkt. De prijs die je betaalt is hoog, en het duurt vaak langer dan je denkt om die achterstand in slaap weer in te halen.
Met deze kennis in je achterhoofd kun je straks bewuster kiezen om het scrollen te stoppen en echt voor jezelf te zorgen. Je zult zien dat je overdag productiever, vrolijker en gezonder bent. En dat is het dubbel en dwars waard.
