De katholieke wereld staat op z’n kop na de benoeming van paus Leo XIV. De 69-jarige Robert Prevost, voormalig kardinaal, is op 8 mei gekozen tot hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Daarmee schrijft hij geschiedenis: hij is de eerste Amerikaan ooit op de pauselijke troon.
Hoewel veel katholieken blij zijn met zijn verkiezing, zijn er ook mensen die er een donker randje aan geven. Want zodra er een nieuwe paus aantreedt, steekt een oude voorspelling weer de kop op: de zogenaamde Profetie van de Pausen. Volgens sommigen zou paus Leo XIV weleens de laatste paus kunnen zijn.
Die theorie gaat terug naar Sint Malachy, een Ierse bisschop en mysticus uit de 12e eeuw. Volgens de legende kreeg hij een visioen waarin hij alle toekomstige pausen voorzag – in totaal 112. De laatste zou “Petrus de Romein” zijn, en onder zijn leiding zou de kerk ten onder gaan.
Het idee dat paus Leo XIV deze mysterieuze Petrus zou zijn, jaagt sommige mensen angst aan. Maar deskundigen waarschuwen dat deze theorie niet serieus genomen moet worden. Ten eerste klopt het verhaal historisch al niet helemaal. De profetie werd pas in de 16e eeuw gepubliceerd, zo’n vierhonderd jaar na Malachy’s dood. Veel wetenschappers geloven dat de lijst toen werd gefabriceerd.
Daarnaast is paus Leo XIV – geboren als Robert Francis Prevost – allesbehalve een Romein. Hij is afkomstig uit Chicago en heeft ook de Peruaanse nationaliteit. De naam Petrus komt nergens voor in zijn achtergrond. De link met de profetie lijkt dus vergezocht.
Toch proberen sommigen hem alsnog aan de voorspelling te koppelen. Ook paus Franciscus, die op 21 april op 88-jarige leeftijd overleed, werd eerder al gezien als een mogelijke ‘laatste paus’. Maar ook die theorie hield weinig steek.
Josh Canning, geestelijk leider aan het Newman Centre in Toronto, zei al in 2013: “Ik weet niet hoe je ‘Petrus de Romein’ kunt verbinden met paus Franciscus.” Veel andere theologen en historici zijn het met hem eens. De meeste zien de profetie als een creatieve vondst, geen goddelijke openbaring.
Een van die critici is pater James Weiss, professor aan het Boston College. Hij noemt de voorspelling ronduit nep. “De uitspraken zijn vaag en cryptisch, zoals ‘snelle beer’ of ‘roos van Umbrië’. Het lijkt meer op symboliek achteraf dan op echte voorspellingen.” Volgens hem kloppen de omschrijvingen alleen bij pausen tot aan het einde van de 16e eeuw. Daarna wordt het veel vager.
Ook Joëlle Rollo-Koster, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Rhode Island, is kritisch. “Er is geen bewijs dat Malachy deze teksten ooit heeft geschreven,” stelt ze. “Als wetenschapper vertrouw ik op bewijs, en dat ontbreekt hier volledig.”
De fascinatie voor de profetie is echter hardnekkig. Telkens wanneer er een paus overlijdt of een nieuwe wordt gekozen, duikt het verhaal opnieuw op. Mensen zoeken graag naar verbanden, zeker als het om machtige figuren gaat in tijden van onzekerheid.
Toch lijkt er weinig reden om te geloven dat paus Leo XIV het einde van de katholieke kerk zal inluiden. De profetie van Malachy blijft vooral voer voor complottheorieën en internetfora.
Wat vaststaat: paus Leo XIV staat voor grote uitdagingen, zoals het behoud van relevantie van de kerk in een snel veranderende wereld. Zijn beleid en leiderschap zullen de komende jaren bepalend zijn. Maar of hij ook echt de ‘laatste paus’ is? Daar is geen enkele aanwijzing voor.
De toekomst ligt in Gods handen – niet in obscure teksten uit de middeleeuwen.
