Zodra het zonnetje doorkomt en de temperatuur stijgt, stromen de terrassen weer vol. Een drankje hier, een borrelhapje daar en voordat je het weet zit je urenlang in het zonnetje te genieten. Maar zodra de rekening op tafel komt, duikt die ene eeuwige vraag op: hoeveel fooi geef je eigenlijk? En wat vinden de experts daar nu echt van?
Fooi geven is in de meeste landen geen verplichting, maar het wordt wél verwacht als je tevreden bent over de service. Toch blijkt dat veel mensen twijfelen over het juiste bedrag.
En dat zorgt soms voor ongemakkelijke momenten bij het afrekenen. Tijd dus om eens helderheid te scheppen in deze kwestie die zich elke zomer weer aandient.
Wat is fooi eigenlijk?
Een fooi is in principe een extra bedankje voor goede service. Het is geen vast onderdeel van de rekening, maar een vrijwillige bijdrage die je geeft als waardering.
In sommige landen, zoals de Verenigde Staten, is fooi geven zo ingeburgerd dat het praktisch verplicht is. Soms ligt dat iets genuanceerder: we vinden het beleefd, maar niet vanzelfsprekend.
Toch is het in de horeca een belangrijk onderdeel van het inkomen van bedienend personeel.
Vooral op het terras – waar de bediening soms met tientallen klanten tegelijk te maken heeft – kan een goede fooi echt het verschil maken. Niet alleen als waardering, maar ook voor het inkomen.
Want hoewel het minimumloon wettelijk is vastgelegd, rekenen veel horecamedewerkers nog altijd op hun fooien om de maand rond te komen.
Hoeveel geven de meeste mensen?
Uit onderzoek blijkt dat mensen gemiddeld tussen de 5 en 10 procent fooi geven in een restaurant. Op het terras ligt dat percentage vaak wat lager, zeker als mensen alleen iets drinken.
In de praktijk komt het neer op afronden naar boven, bijvoorbeeld van €9,40 naar €10. Maar als er ook een maaltijd is genuttigd of de service uitzonderlijk goed was, wordt vaker wat royaler gegeven.
Volgens experts van etiquette-instituten ligt de ‘goede gewoonte’ op 10 procent bij volledige service – dus wanneer je wordt bediend aan tafel, meerdere keren iets bestelt en je tafel wordt afgeruimd.
Voor een kop koffie op het terras mag het iets minder zijn, maar alsnog wordt een euro of twee vaak als netjes gezien.
Is het gênant om geen fooi te geven?
Niet per se, maar het hangt sterk af van de situatie. Als de bediening onvriendelijk was of je hebt lang moeten wachten zonder uitleg of excuses, dan is het logisch dat je besluit geen fooi te geven.
Maar let op: zelfs in drukte wordt een glimlach of een oprechte ‘sorry voor het wachten’ vaak als voldoende gezien om toch iets extra’s achter te laten.
Anders wordt het als je constant goed geholpen wordt, de bestelling klopt en je geniet van een fijne sfeer.
Geen fooi geven in zo’n geval wordt vaak tóch als een lichte belediging opgevat. Niet altijd uitgesproken, maar zeker wel gevoeld.
Cash of pin?
Een veelgestelde vraag: moet je de fooi contant geven of via de pin? Tegenwoordig hebben steeds meer mensen geen contant geld meer op zak, waardoor de fooi ook vaker wordt gepind.
Bij de meeste horecazaken is dat geen probleem. Sterker nog, veel pinautomaten geven tegenwoordig direct de optie: ‘Fooi toevoegen? Ja/nee’.
Toch geven sommige medewerkers aan dat contant fooi handiger is, omdat die vaak direct onderling verdeeld wordt.
Via pin komt het meestal eerst in de kassa terecht, en wordt het pas aan het einde van de dag of week verdeeld. Maar hoe je het ook geeft, het gebaar telt.
Wat zeggen horecamedewerkers zelf?
We vroegen het aan Lisa, die al acht jaar op een druk terras in Utrecht werkt: “Het is natuurlijk niet verplicht, maar als iemand een paar uur op het terras zit, bestelt, bediend wordt, extra servetjes vraagt, en dan op de cent nauwkeurig betaalt… dat voelt niet echt leuk.”
Volgens haar is het vooral het idee dat gewaardeerd wordt. “Soms krijg je van iemand die alleen koffie heeft gedronken alsnog een euro fooi.
En dan zijn er weer tafels die voor €90 eten en drinken en niks achterlaten. Dan snap je wel dat we soms een beetje balen.”
Ook Jasper, die werkt in de bediening in Amsterdam, geeft aan: “Een paar euro kan al het verschil maken. Zeker nu alles duurder wordt. Het is geen vetpot, dus die paar euro’s van het terras tikken echt aan.”
Waarom het wél loont om fooi te geven
Behalve dat het personeel je dankbaar is, zit er ook een sociaal voordeel aan. Veel vaste gasten die goed bekendstaan als gulle gevers, worden onbewust nét iets sneller geholpen.
Niet omdat dat moet, maar omdat waardering nu eenmaal werkt als motivatie.
Bovendien kan fooi geven ook bijdragen aan een betere sfeer. Je geeft een signaal af: ik ben tevreden, ik waardeer je werk. En laten we eerlijk zijn, wie wordt daar niet blij van?
Dus, wat is het juiste bedrag?
Volgens experts kun je uitgaan van deze vuistregels:
-
Alleen een drankje? Rond af naar boven of geef tussen de 0,50 en 1 euro.
-
Lunch of diner op het terras? Reken 5 tot 10 procent fooi.
-
Grotere groep of lange tafeltijd? Denk aan 10 procent of iets meer als het goed was.
-
Slechte service? Dan hoef je geen fooi te geven, maar geef dan ook eerlijk aan waarom.
Fooi is geen verplichting, maar wel een signaal
In een tijd waarin de horeca het zwaar heeft gehad – denk aan coronajaren, personeelstekorten en stijgende kosten – is een fooi meer dan een extraatje.
Het is een bedankje, een blijk van respect en soms zelfs een levenslijn.
Dus de volgende keer dat je lekker op het terras zit, met een biertje in je hand en de zon op je gezicht, denk dan even aan degene die jouw bestelling bracht.
En als je tevreden bent? Geef dan die paar euro extra. Daar maak je iemand zijn dag mee.
