Zodra het voorjaar in zicht is, krijgen veel mensen zin om aan de slag te gaan in de tuin. Eén van de eerste dingen die dan vaak aangepakt wordt, is het verwijderen van mos. Vooral op plekken waar gras hoort te groeien, wordt mos als ongewenst gezien. Toch is dat volgens ecoloog en tuinkenner Michael Altmoos niet altijd een goed idee. Sterker nog, hij vindt dat we mos vaker zouden moeten omarmen. In plaats van het weg te halen, kun je het juist bewust een plekje geven in je tuin.
Mos als vijand in de tuin
Het is eigenlijk best vreemd. In het bos vinden we mos prachtig. De zachte, groene laag op de bodem zorgt voor een rustige, natuurlijke sfeer. Het is een beeld dat mensen vaak mooi en rustgevend vinden. Maar zodra we mos in onze eigen tuin zien, verandert dat beeld totaal. Dan zien we het ineens als iets slechts, iets dat het perfecte grasveld verstoort.
Veel mensen proberen dan ook met alle middelen om van mos af te komen. Ze gebruiken verticuteermachines, hogedrukreinigers, chemische middelen of zelfs gasbranders. Alles om die groene indringer te bestrijden.
Deze afkeer komt vooral door het ideaalbeeld van een strak, egaal gazon. Een ‘Engels grasveld’ zonder onkruid of mos wordt nog altijd gezien als de perfecte tuin. Maar dat beeld is eigenlijk erg eenzijdig. Het houdt geen rekening met natuurlijke omstandigheden en is gebaseerd op veel onderhoud, waterverbruik en chemische hulpmiddelen. Bovendien weten veel mensen niet hoe waardevol mos eigenlijk is.
Mos verwijderen heeft weinig zin
Mos is al meer dan 500 miljoen jaar oud. Het hoort bij de oudste planten op aarde. Sterker nog: zonder mos zouden er waarschijnlijk geen andere planten op het land zijn gekomen. Mos was namelijk de eerste die zich aanpaste aan het leven buiten het water. Dat maakt het tot een sterke en taaie plant, die zich door niets of niemand zomaar laat verdrijven.
Michael Altmoos legt uit dat het verwijderen van mos vaak zinloos is. Ook al schrob je het weg, het komt vanzelf weer terug. Dat komt doordat mos zich voortplant via sporen, die gewoon door de lucht zweven. Binnen de kortste keren nestelt het zich weer in je tuin. Volgens Altmoos kun je dus maar beter vrede sluiten met het mos, in plaats van er een eeuwige strijd mee te voeren.
Daarnaast zijn er tuinen waar gras simpelweg niet goed groeit. Denk aan plekken met veel schaduw, zoals onder bomen of naast hoge gebouwen. Ook op hellingen, in laaggelegen delen of op zure en voedselarme grond wil gras vaak niet aanslaan. Daar is mos juist een slimme en natuurlijke oplossing.
De voordelen van mos
Mos is meer dan een groene vlek in je tuin. Het heeft allerlei eigenschappen die juist heel gunstig zijn voor jou, je tuin en het milieu.
Mos zuivert de lucht. Het kan fijnstof en schadelijke stoffen uit de lucht opnemen. Daarmee draagt het bij aan schonere lucht, zeker in stedelijke gebieden.
Mos houdt water vast. Door de fijne structuur werkt het als een spons. In droge periodes haalt het vocht uit de lucht en geeft dit langzaam weer af aan de omgeving. Bij hevige regen helpt het juist om wateroverlast te voorkomen, omdat het water opneemt in plaats van dat het wegspoelt.
Mos verkoelt de omgeving. In de zomer zorgt mos voor een aangenaam klimaat in de tuin. Doordat het vocht vasthoudt en afgeeft, voelt de lucht koeler aan. Dit is vooral prettig in versteende tuinen en steden.
Mos is een belangrijk onderdeel van de natuur. Het vormt een leefomgeving voor kleine dieren zoals insecten, pissebedden en wormen. Die vormen op hun beurt weer voedsel voor vogels en andere dieren. Zo draagt mos bij aan de biodiversiteit.
Mos is zacht en comfortabel. Het voelt aangenaam aan onder je voeten en geeft een rustige uitstraling aan je tuin.
Mos is makkelijk in onderhoud. Je hoeft het niet te maaien of te bemesten. Zelfs na lange droogte komt het snel weer tot leven als het eenmaal wat regen krijgt.
Mos is duurzaam. Het heeft geen kunstmest of pesticiden nodig en groeit zelfs op arme grond. Daardoor is het een milieuvriendelijke keuze voor mensen die natuurlijk willen tuinieren.
Mos heeft een rustgevend effect. In Japan bestaan er al eeuwenlang speciale mos-tuinen. Deze tuinen zijn bedoeld om tot rust te komen en hebben een bijna meditatieve uitstraling. De bekendste is de Saihō-ji-tuin in Kyoto, die zelfs tot werelderfgoed is verklaard.
Mos planten in plaats van bestrijden
In plaats van steeds tegen het mos te vechten, kun je er ook bewust voor kiezen om het een plek te geven in je tuin. Vooral in vochtige, schaduwrijke tuinen is mos een perfecte bodembedekker. Het groeit vanzelf, heeft weinig verzorging nodig en ziet er natuurlijk uit. Je kunt zelfs verschillende soorten mos combineren om een speels effect te creëren.
Er zijn steeds meer tuinliefhebbers die bewust kiezen voor mos als alternatief voor gras of tegels. Het past goed in natuurlijke tuinen, bostuinen en meditatieve tuinen. Je kunt het gebruiken tussen stapstenen, op een tuinmuur of als zachte ondergrond onder bomen. Je kunt zelfs speciale mosmatten kopen om zelf een mosgedeelte aan te leggen.
Toch moet je op sommige plekken opletten. Op trappen, opritten of looppaden kan mos glad worden, vooral bij regen. Omdat mos vaak een oppervlakkige wortelstructuur heeft, blijft het niet altijd goed zitten en kan het voor glijgevaar zorgen. In die gevallen is het verstandig om het mos weg te halen of te vervangen door een ruwer materiaal.
Maar lang niet elk mos is glad. Sommige soorten zijn juist stevig en ruw van structuur. Het is dus goed om eerst te kijken of het mos dat je in je tuin hebt echt een probleem vormt. In voegen tussen tegels of op muurtjes kan het zelfs een decoratief effect geven.
Mos verdient een plek in onze tuinen
Mos is veel meer dan een teken van verwaarlozing of slecht onderhoud. Het is een oeroude, nuttige en mooie plant die onze tuinen kan verrijken. In plaats van het te bestrijden, zouden we moeten kijken hoe we het kunnen gebruiken. Het is duurzaam, onderhoudsarm en goed voor de natuur. Misschien is het tijd om ons beeld van de perfecte tuin eens te herzien. Een beetje mos kan je tuin juist bijzonder maken.
