Je loopt in de supermarkt, met een jengelend kind in je karretje. Het is bijna etenstijd, en je besluit alvast een banaan te pellen om je peuter te kalmeren. Of misschien sta je zelf met knorrende maag bij het brood en neem je snel een krentenbol uit het zakje dat je toch al van plan bent te kopen. “Ik betaal het straks gewoon aan de kassa”, denk je. Maar mag dat eigenlijk wel?
Veel mensen staan er niet bij stil, maar eten in de supermarkt voordat je het hebt betaald roept best wat vragen op. Is het diefstal? Of ziet de winkel het door de vingers zolang je het afrekent? En wat zeggen de regels nou écht?
Volgens de wet: eerst betalen, dan eten
Wettelijk gezien is het eigenlijk vrij zwart-wit. Een product in de winkel is eigendom van de supermarkt tot jij het hebt betaald. Dus als je iets opeet voordat je het afrekent, gebruik je iets wat nog niet van jou is. Dat mag officieel niet.
Volgens het Juridisch Loket loop je bij het eten van een druif, een koekje of een slokje sap zonder af te rekenen wél degelijk het risico om in de fout te gaan. Zelfs al heb je de beste bedoelingen en wil je het netjes afrekenen bij de kassa, je hebt iets gebruikt wat juridisch gezien nog niet van jou was.
Wil je toch alvast iets geven aan je kind of heb je zelf een dringende reden? Vraag dan altijd even toestemming aan een medewerker. Vaak wordt er dan begripvol gereageerd, zeker als het om jonge kinderen of een medisch noodgeval gaat. Maar wettelijk gezien blijft het: eerst betalen, dan gebruiken.
Wanneer is het wél begrijpelijk?
In sommige gevallen is het logisch dat iemand alvast iets wil eten of drinken. Denk bijvoorbeeld aan iemand met een medische aandoening zoals diabetes, die dringend behoefte heeft aan suiker. Of een ouder met een hongerig kind dat anders de hele winkel bij elkaar schreeuwt. In zulke gevallen is er vaak veel begrip van het winkelpersoneel, zeker als je het netjes uitlegt of toestemming vraagt.
Ook als je echt onwel wordt of duizelig bent en even snel wat water nodig hebt, is er zelden een probleem. Supermarkten willen voorkomen dat mensen zich onveilig of onwel voelen in de winkel, dus er is ruimte voor menselijkheid.
Wat níet handig is: zomaar eten pakken en doen alsof het de normaalste zaak van de wereld is, zonder iets te zeggen. Of lege verpakkingen tussen de schappen laten slingeren. Dan wek je de indruk dat je expres iets probeert te gebruiken zonder te betalen. En dan wordt het een ander verhaal.
Wanneer kan het misgaan?
In sommige situaties kan eten in de winkel leiden tot discussies, ongemakkelijke situaties of zelfs conflicten. Bijvoorbeeld als je een product opeet, maar aan de kassa zegt dat je vergeten bent welk merk of welke soort het was. Of als er geen barcode meer is om te scannen, omdat de verpakking verdwenen is.
Ook als je een hele zak chips opent, flink dooreet en alleen de restjes aanbiedt bij de kassa, kan dat vragen oproepen. Dan is het niet meer één hapje, maar een duidelijk gebruik van het product vóór betaling, en dat kan gezien worden als misbruik van vertrouwen.
Supermarkten hebben weliswaar geen tijd of zin om achter elke druif aan te gaan, maar als het herhaaldelijk gebeurt of overduidelijk is dat je iets opeet zonder te willen betalen, kunnen ze je aanspreken. In ernstige gevallen kan het zelfs leiden tot een winkelverbod of aangifte van diefstal, al komt dat zelden voor.
Hoe zit het met proeven?
Een los druifje, een nootje uit de bak, of een stukje kaas bij de versafdeling – het gebeurt vaker dan je denkt. Maar mag dat zomaar? Het antwoord is: eigenlijk niet, tenzij het om een officiële proeverij of ‘probeerbak’ gaat. Soms staat er bij de versafdeling iemand die blokjes kaas of stukjes worst uitdeelt, en dan is het natuurlijk prima. Maar uit jezelf iets pakken uit een schaal of bak zonder te vragen, is niet de bedoeling.
Winkels begrijpen best dat je nieuwsgierig bent naar een nieuw product, maar als je iets wil proeven, vraag het dan gewoon. In veel gevallen kan een medewerker je helpen of een stukje afsnijden. Zelf graaien wordt zelden gewaardeerd.
Gebruik je gezonde verstand
De meeste misverstanden ontstaan doordat mensen even snel iets doen zonder erbij na te denken. Dat is menselijk. Maar het is ook niet zo moeilijk om even logisch na te denken. Heb je écht trek of een dringende reden? Vraag het even. Wees eerlijk, houd verpakkingen bij je en reken gewoon alles af. Dan is er eigenlijk zelden een probleem.
Probeer ook rekening te houden met het personeel. Als zij zien dat jij achteloos een broodje eet, de verpakking ergens neergooit en zonder iets te zeggen doorloopt, kunnen ze zich afvragen of je überhaupt van plan bent te betalen. Eerlijkheid wordt vrijwel altijd beloond met begrip.
Conclusie
Mag je iets eten in de supermarkt voordat je het hebt afgerekend? Volgens de wet eigenlijk niet. Maar in de praktijk hangt het vooral af van je intentie, je gedrag en de regels van de supermarkt waar je bent. Zolang je netjes alles betaalt, eerlijk bent over wat je hebt gegeten en geen verpakkingen achterlaat, is er vaak niks aan de hand.
Elke supermarkt heeft zijn eigen aanpak, maar één ding is overal belangrijk: gebruik je gezonde verstand. Dan voorkom je niet alleen ongemakkelijke situaties, maar laat je ook zien dat je respect hebt voor de winkel én het personeel.
Dus heb je trek tijdens het winkelen? Wacht dan even, vraag het vriendelijk of zorg dat je eerst afrekent. Zo blijft het voor iedereen prettig winkelen.
