Wat was het een bijzonder moment: de allereerste schooldag. In de jaren ’80 en ’90 betekende dat een rugtas vol gloednieuwe potloden, een broodtrommel met een sticker erop, en natuurlijk het leren van ‘aap, noot, mies’.
Maar een van de belangrijkste lessen die vrijwel ieder kind meekreeg, was het klokkijken. Niet digitaal, maar analoog — met grote wijzers en kleine wijzers, kwart voor en tien over. Wie dat onder de knie had, voelde zich direct een stukje ouder en wijzer.
Tegenwoordig leven we in een digitale stroomversnelling waarin kinderen al op jonge leeftijd toegang hebben tot smartphones, tablets en slimme horloges.
De traditionele wandklok met wijzers is langzaam maar zeker aan het verdwijnen uit hun dagelijkse belevingswereld. Tijd is overal zichtbaar, maar zelden nog in die herkenbare ronde vorm met cijfers van één tot twaalf. Het gevolg: een generatie die worstelt met het lezen van een analoge klok.
Het klinkt misschien onschuldig, maar in werkelijkheid brengt het serieuze gevolgen met zich mee. Uit diverse rapporten blijkt dat veel kinderen geen idee meer hebben hoe ze een gewone klok moeten aflezen.
En dat is niet zo gek: als je thuis, op school en onderweg alleen digitale tijden ziet, verdwijnt de noodzaak om deze vaardigheid te leren of te onderhouden. Zelfs op basisscholen waar nog wel aandacht wordt besteed aan de analoge klok, blijft de kennis vaak oppervlakkig door het gebrek aan oefening buiten de klas.
In het Verenigd Koninkrijk heeft deze ontwikkeling al geleid tot concrete maatregelen. Steeds meer scholen kiezen ervoor om analoge klokken uit klaslokalen te verwijderen.
Ze vervangen deze door digitale exemplaren zodat leerlingen zich tijdens toetsen volledig kunnen richten op de inhoud van hun examen. Docenten willen voorkomen dat een gebrek aan klokvaardigheid leidt tot onnodige stress of misverstanden tijdens het maken van toetsen. Een begrijpelijke keuze, al is het ook een teken van de tijd.
Volgens Malcolm Trobe van de Association of School and College Leaders (ASCL) is deze aanpassing geen luxe, maar noodzaak. In een interview met The Telegraph legt hij uit dat leerlingen zich volledig moeten kunnen concentreren, zonder dat ze tijd verliezen aan het interpreteren van een wijzerplaat. Zeker in examenomgevingen telt elke seconde, en verwarring over de tijd kan tot slechte prestaties leiden.
De grote vraag is: moeten we ons zorgen maken over deze ontwikkeling? Enerzijds past het volledig in de digitale samenleving waarin we leven. Kinderen leren andere vaardigheden dan vroeger, waaronder het omgaan met apps, online leeromgevingen en digitale communicatie. Anderzijds betekent het ook dat een fundamenteel stukje algemene kennis — het kunnen aflezen van een traditionele klok — langzaam verdwijnt. En met het verdwijnen van zulke basisvaardigheden verliezen we ook een stukje cultureel erfgoed.
Toch hoeft het niet zwart-wit te zijn. Het zou zonde zijn om de analoge klok helemaal uit het onderwijs te bannen. Juist door deze als leermiddel te blijven inzetten, kan het bijdragen aan ruimtelijk inzicht, tijdsbesef en concentratie. Misschien is het tijd voor een hybride aanpak waarin beide vormen naast elkaar bestaan.
Laat kinderen zowel de moderne als de klassieke manier van tijdlezen beheersen. Niet uit nostalgie, maar uit praktische en educatieve overwegingen.
De wereld verandert razendsnel en onderwijs moet mee-evolueren. Maar sommige vaardigheden, hoe klein ze ook lijken, verdienen het om behouden te blijven. Klokkijken met wijzers is zo’n vaardigheid. Wie het kan, begrijpt de tijd — letterlijk én figuurlijk. Deel vooral jouw mening hierover op onze Facebookpagina. Moeten we de analoge klok in ere houden, of is het tijd om afscheid te nemen?
